Retentierecht: deskundig advies en juridische ondersteuning

Recht van retentie

Het retentierecht is het wettelijke recht van een schuldeiser om afgifte van en zaak van de schuldenaar op te schorten, totdat zijn opeisbare vordering op die schuldenaar is voldaan. In de praktijk betekent dit dat de schuldeiser de onder zich gehouden zaak niet afgeeft zolang de schuldenaar niet heeft betaald. 

Raadpleeg uw advocaat

Het retentierecht kan worden ingeroepen indien aan de volgende voorwaarden is voldaan:

• Opeisbare vordering: de schuldeiser moet een opeisbare vordering hebben.
• Voldoende samenhang: tussen de vordering en de zaak moet voldoende verband bestaan.
• Rechtmatig bezit: de schuldeiser moet de zaak rechtmatig onder zich hebben en er de feitelijke macht over uitoefenen.
• Kenbaarheid voor derden: de uitoefening moet duidelijk zijn voor derden.

Het verkeerd uitoefenen van het retentierecht is risicovol. De schade van de schuldenaar vanwege het uitoefenen van retentierecht kan groot zijn. De schuldeiser die het retentierecht onjuist of zonder rechtsgrond uitoefent, is uit hoofde van onrechtmatige daad aansprakelijk voor die schade. 

Een schuldeiser die voornemens is om het retentierecht uit te oefenen, doet er verstandig aan om zich hierin te laten bijstaan door een advocaat. 

Ook voor een schuldenaar die zich geconfronteerd ziet met een uitgeoefend retentierecht, doet er goed aan om een advocaat in te schakelen. 

Onze diensten

Wij kunnen voor u toetsen of het uitoefenen van het retentierecht mogelijk en/of toegestaan is en u uiteraard bijstaan in de bijbehorende geldvordering. Bijvoorbeeld door deze voor u te incasseren. 

Neem vrijblijvend contact op 026-3259023 en informeer naar onze mogelijkheden.

 

Waarop mag men het retentierecht uitoefenen?

Het retentierecht kan zowel op roerende als onroerende zaken worden uitgeoefend.

Voorwaarden aan de uitoefening

Om het retentierecht te mogen uitoefenen moet aan de volgende voorwaarden voldaan worden:

1. Opeisbare vordering
2. Voldoende samenhang
3. Rechtmatig bezit
4. Kenbaarheid voor derden

Opeisbare vordering

Het retentierecht mag slechts uitgeoefend worden indien de schuldeiser een opeisbare vordering heeft. Opeisbaar betekent doorgaans dat de termijn voor betaling is verstreken. De vordering moet dan wel correct zijn en de schuldenaar moet geen geldig verweer tegen de opeisbaarheid hebben, bijvoorbeeld een gegronde reden voor non betaling, verrekening of opschorting.

Voldoende samenhang

Daarnaast moet de vordering die de schuldeiser heeft voldoende samenhangen met de zaak die hij onder zich houdt. Wanneer de schuldenaar niet betaalt voor een uitgevoerde reparatie van een machine, kan de schuldeiser alleen de gerepareerde machine onder zich houden en niet de door de schuldenaar gekochte nieuwe machine (waarvoor wel betaald is).

Rechtmatig bezit

Degene die een retentierecht wil uitoefenen, moet de zaak rechtmatig onder zich hebben verkregen. In veel gevallen gebeurt dit doordat de zaak voor reparatie onder de schuldeiser wordt gebracht, doordat een aannemer bouwwerkzaamheden uitvoert of door de huurder die het gehuurde onder zich houdt totdat de verhuurder de vordering heeft voldaan.

Kenbaarheid voor derden

Voor het kunnen uitoefenen van een retentierecht is vereist dat de schuldeiser de feitelijke macht uitoefent over de zaak en dit duidelijk kenbaar is voor derden. Door de kenbaarheid, kan het retentierecht ook tegen derden worden ingeroepen. Voor wat betreft roerende zaken die zich op het bedrijf van de schuldeiser bevinden, is dit eenvoudig. De schuldenaar kan er simpelweg niet bij de roerende zaken.

Bij onroerende zaken is het lastiger. Vooral aannemers zien zich geconfronteerd met deze problematiek. Voor de feitelijke macht uitoefenen is het voldoende dat het bouwterrein wordt omheind en de sleutels achter worden gehouden. Ook het vervangen van de sloten van bijvoorbeeld een woning behoort tot de mogelijkheden. Dat het retentierecht op een onroerende zaak wordt uitgeoefend, kan voor derden kenbaar worden gemaakt, door op de hekken borden te plaatsen waarop vermeld is dat het retentierecht wordt uitgeoefend en dat toegang verboden is. Het verdient aanbeveling om dit met foto’s vast te leggen. Tot slot kan het retentierecht op een onroerende zaak worden ingeschreven in de openbare registers van het kadaster. Inschrijving zorgt ervoor dat het retentierecht wordt behouden, ook wanneer derden een jonger recht (bijvoorbeeld beslag) verkrijgen op de onroerende zaak.

Download hier uw voorbeeldbrief

Hoe verkrijgt degene die een retentierecht uitoefent zijn geld? 

Aan een retentierecht is een belangrijke consequentie verbonden: degene die het retentierecht uitoefent (de retentor), heeft voorrang op de opbrengst van die zaak. Om de zaak te gelde te kunnen maken, dient de retentor een executoriale titel te hebben. Deze kan worden verkregen door een rechterlijk vonnis. Dit betekent dat, vóórdat het geld wordt verkregen, een procedure bij de rechter moet worden gestart. Daarna kan executoriaal beslag (onder zichzelf) worden gelegd en de zaak worden verkocht. De retentor kan zich dan met voorrang verhalen op de opbrengst uit de verkoop.

Retentierecht en faillissement

Een ander belangrijk aspect is dat het retentierecht ook in een faillissement van uw schuldenaar zijn werking blijft houden. Na de faillietverklaring van uw schuldenaar kunt u de curator een termijn stellen waarbinnen de curator moet mededelen of hij de zaak gaat opeisen dan wel verkopen. Verkoopt de curator de zaak, dan kan de retentor zich wederom met voorrang verhalen. Deelt de curator binnen de gestelde termijn niks mede of lukt het hem niet om de zaak te verkopen, dan kan de retentor de zaak van de curator opeisen en zelf tot verkoop overgaan.

Retentierecht in de bouw

De uitoefening van het retentierecht komt relatief vaak voor bij de aan- of verbouw van (grote) gebouwen. Vaak wordt het retentierecht dan uitgeoefend door een (onder)aannemer. Zoals hierboven al aangegeven is de uitoefening van het retentierecht op onroerende zaken complexer dan op roerende zaken. Daarnaast zien wij in toenemende mate dat het retentierecht contractueel wordt uitgesloten. Bent u aannemer en voornemens om het retentierecht uit te oefenen? Doe dit niet zonder bijstand van een gespecialiseerde advocaat. 

Transportbedrijven en het retentierecht

Ook een transportbedrijf kan gebruik maken van het retentierecht. Indien een transportbedrijf een lading goederen in opdracht van A vervoert, dan is zij uiteraard gehouden de goederen af te leveren bij de geadresseerde. Wanneer A echter de vrachtprijs niet voldoet, dan kan de transporteur weigeren de goederen af te geven, totdat A de vrachtprijs heeft betaald.

Voor transportbedrijven gelden echter wel bijzondere regels. Vaak is de vordering van het transportbedrijf gebaseerd op oudere, niet betaalde ladingen. Als de geadresseerde niet betrokken was bij de oudere ladingen, kan het inroepen van het retentierecht onder omstandigheden niet zijn toegestaan. Om dit soort problemen te ondervangen is het raadzaam gebruik te maken van Algemene vervoer condities (AVC). In de AVC reikt het retentierecht van het transportbedrijf verder. Met gebruikmaking van de AVC kan het retentierecht zowel tegen opdrachtgever als geadresseerde worden ingeroepen voor oude nog onbetaalde vorderingen.

 

Voldoende verband tussen vordering betaling kosten onderhoud vliegtuig en Technical Records (Insolventierecht)

De casus

30-01-2017 Rechtbank Limburg 23 januari 2017, ECLI:NL:RBLIM:2017:579 (Datum publicatie: 24 januari 2017)

Mass Jet Lease sluit een leaseovereenkomst met Denim Air, die op haar beurt het vliegtuig en de ‘Technical Records’ in onderhoud gegeven aan Samco. Nadat Denim Air in betalingsproblemen komt, beëindigt Mass Jet Lease de leaseovereenkomst wegens wanbetaling en vordert van Samco de Technical Records. Samco weigert de Technical Records af te geven aan Mass Jet Lease met een beroep op een retentierecht. 

Achtergrond

Denim Air least een vliegtuig van Mass Jet Lease. Denim Air heeft het vliegtuig en de bijbehorende logboeken en documentatie, waaronder de ‘Technical Records’, in onderhoud gegeven aan Samco. Denim Air en Samco hebben hun afspraken voor het onderhoud van het vliegtuig en de Technical Records in afzonderlijke overeenkomsten vastgelegd.

De Technical Records zijn documenten en/of logboeken waarin de onderhoudsgeschiedenis van een vliegtuig worden geregistreerd. De documenten bevatten overzichten en bewijzen van alle relevante werkzaamheden, zoals inspecties, onderhoudstaken, modificaties en vervanging van onderdelen, gedurende de levensduur van het vliegtuig. De Technical Records zijn noodzakelijk om aan de bevoegde luchtvaartautoriteiten te kunnen aantonen dat het vliegtuig luchtwaardig is en noodzakelijk om een bewijs van luchtwaardigheid te verkrijgen en behouden.

De financiële positie van Denim Air verslechtert op enig moment. Nadat een aanzienlijke achterstand ontstaat in de betaling van de leasetermijnen, besluit Mass Jet Lease de leaseovereenkomst met Denim Air te beëindigen. Het vliegtuig heeft zij inmiddels weer in haar bezit. De Technical Records bevinden zich nog bij Samco. De vliegvergunning van Denim Air is daarnaast ingetrokken.

Samco stuurt Mass Jet Lease een overzicht waarop is vermeld wat zij aan Denim Air heeft gefactureerd in de periode van 1 oktober 2015 tot en met 15 november 2016 en welk bedrag nog open staat. Daaruit blijkt dat € 234.733,85 onbetaald is gebleven. Samco weigert de Technical Records af te geven aan Mass Jet Lease met een beroep op een retentierecht. Op 10 januari 2017 is Denim Air failliet verklaard.

Opeisbare vorderingen

Mass Jet Lease voert in de eerste plaats aan dat Samco geen retentierecht heeft, omdat niet is aangetoond dat zij daadwerkelijk opeisbare en onbetwiste vorderingen heeft op Denim Air. De voorzieningenrechter gaat hierin niet mee. Van de facturen zijn afschriften beschikbaar. Er is vooralsnog geen aanwijzing dat de gefactureerde werkzaamheden niet zijn of niet moesten worden verricht of dat deze tegen onjuiste tarieven in rekening zijn gebracht. Er is ook niet gebleken dat Denim Air bezwaar heeft gemaakt tegen de facturen. Hierdoor gaat de voorzieningenrechter ervan uit dat Samco opeisbare vorderingen op Denim Air heeft.

Retentierecht

Vervolgens rijst de vraag op welke vorderingen een retentierecht van Samco betrekking heeft. Mass Jet Lease stelt dat een retentierecht van Samco alleen betrekking kan hebben op de openstaande kosten voor het beheer van de Technical Records. De vorderingen die betrekking hebben op het onderhoud van het vliegtuig zouden niet in een voldoende verband staan met de zaak waarop het retentierecht wordt uitgeoefend. Samco meent dat een dergelijk verband wel bestaat.

Op grond van art. 3:291 lid 2 BW kan Samco haar retentierecht ook inroepen tegen Mass Jet Lease, die als eigenaar van de Technical Records een ouder recht heeft op die zaak, indien haar vordering voortspruit uit een overeenkomst die Denim Air bevoegd was met betrekking tot de zaak aan te gaan, of zij geen reden had om aan de bevoegdheid van Denim Air te twijfelen. Vast staat dat Denim Air bevoegd was om de onderhavige overeenkomsten met Samco te sluiten. Vraag is echter of de vordering die ziet op de kosten van het onderhoud van het vliegtuig, voortspruit uit een overeenkomst met betrekking tot de Technical Records.

De strekking van art. 3:291 lid 2 BW is dat het retentierecht jegens een derde met een ouder recht alleen kan worden uitgeoefend als er een (voldoende) verband bestaat tussen de vordering van de schuldeiser en de zaak die het betreft (HR 5 maart 2004, ECLI:NL:HR:2004:AO1213). In dit geval zijn het onderhoud van het vliegtuig en de registratie daarvan onderhoud in de Technical Records nauw met elkaar verbonden. Het onderhoud moet worden geregistreerd en zonder die registratie kan de luchtwaardigheid van het vliegtuig niet worden aangetoond. Denim Air heeft Samco zowel het onderhoud van het vliegtuig als de registratie in de Technical Records opgedragen. Gelet op de samenhang die bestaat tussen het onderhoud en de registratie daarvan en het feit dat Denim Air beide aan Samco heeft opgedragen, is er voldoende verband tussen de vordering van Samco tot betaling van zowel de kosten van het onderhoud als die van de registratie en de Technical Records. Dat Denim Air en Samco ervoor hebben gekozen hun afspraken over het onderhoud en de registratie in twee afzonderlijke overeenkomsten neer te leggen, maakt dat niet anders. Evenmin wordt dat anders doordat denkbaar is dat Denim Air het onderhoud en de registratie door verschillende bedrijven had laten uitvoeren. Die situatie doet zich hier immers niet voor. Het voorgaande brengt mee dat vooralsnog ervan moet worden uitgegaan dat Samco ook voor de kosten van het onderhoud het retentierecht op de Technical Records kan uitoefenen.

Misbruik

Mass Jet Lease voert verder aan dat de uitoefening van het retentierecht door Samco naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. De voorzieningenrechter stelt voorop dat terughoudendheid past bij een oordeel dat het beroep van Samco op het retentierecht naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. Dat geldt nog meer nu een dergelijk oordeel ertoe zou leiden dat zij de Technical Records moet afgeven en daarmee haar retentierecht definitief verliest. Er kan niet worden geconcludeerd dat het beroep van Samco op het retentierecht naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is, vanwege het enkele feit dat Samco haar werkzaamheden heeft voortgezet in de wetenschap van de betalingsproblemen van Denim Air, zonder zekerheid te verlangen.

Eindoordeel

De voorzieningenrechter wijst de vorderingen van Mass Jet Lease af.

• Home
• Contractenrecht
• Retentierecht